Szczęśniak Józef (1902–1979), poseł na Sejm Ustawodawczy, działacz związkowy i komunistyczny.
Ur. 11 III w Woli Morawickiej koło Kielc, był najstarszym z pięciorga dzieci Pawła (zm. 1922), górnika, i Ludwiki z domu Pabian (zm. 1951).
S. wychowywał się w Milowicach (pow. będziński), gdzie uczył się w przykopalnianej szkole powszechnej, którą ukończył w r. 1914. W czasie pierwszej wojny światowej, po wywiezieniu ojca do pracy w kopalni w Westfalii, pomagał rodzinie pracując na budowie, a następnie w piekarni. Od r. 1917 był zatrudniony jako pomocnik górniczy, potem górnik, w szybach Stanisława Knothego, a od kwietnia 1918 w kopalni «Milowice» w Sosnowcu. W tym czasie wstąpił do Związku Zawodowego Robotników Przemysłu Górniczego w Polsce (od r. 1924 Centralny Związek Górników); brał udział w akcjach strajkowych i agitacyjnych oraz zajmował się kolportażem literatury, także nielegalnej. W r. 1923 został członkiem nielegalnej Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (od r. 1925 Komunistyczna Partia Polski ) i wszedł w Czeladzi w skład jej Komitetu Dzielnicowego. Za działalność w Komitecie Strajkowym w kopalni «Milowice» został w sierpniu 1924 aresztowany i skazany na trzy lata pozbawienia wolności. Gdy odbywał karę w więzieniu w Będzinie, Zarząd Okręgowy Centralnego Związku Górników usunął go ze swych szeregów «za działalność antyzwiązkową». Po wyjściu na wolność w r. 1927 podejmował S. prace dorywcze, ale jeszcze t.r. został zatrudniony w hucie «Milowice». Zorganizował tam komórkę KPP, a po odzyskaniu członkostwa Centralnego Związku Górników wstąpił do Związku Robotników Przemysłu Metalowego i został w nim przewodniczącym oddziału oraz wszedł do Zarządu Okręgu. Z polecenia KPP przeniósł się w r. 1929 do pracy w legalnej przybudówce partii – Robotniczej Spółdzielni Spożywców Zagłębia Dąbrowskiego; był kierownikiem sklepu nr 1 w Sosnowcu. Podczas wyborów do Sejmu w listopadzie 1930 wziął udział w kampanii legalnych przybudówek KPP; aresztowany wraz z 33 działaczami komunistycznymi z Zagłębia, został osadzony w więzieniu w Mysłowicach. Zwolniony w r. 1931, po siedmiu miesiącach wrócił do pracy w Robotniczej Spółdzielni Spożywców i wszedł w skład jej Rady Nadzorczej. Został w tym czasie w Sosnowcu członkiem Komitetu Dzielnicowego KPP. Jako członek Głównej Komisji Oświatowej nadzorował m.in. działalność biblioteki «Wiedza» w Będzinie. Pod koniec r. 1932 wybrano go do Komitetu Okręgowego KPP w Sosnowcu i skierowano do Podokręgu Zawiercie, gdzie objął funkcję sekretarza. Zdekonspirowany w r. 1933, został aresztowany i skazany na trzy lata pozbawienia wolności; był więziony w Mysłowicach, a od r. 1935 w Tarnowskich Górach. Po wyjściu na wolność w r. 1936 podjął ponownie pracę w Robotniczej Spółdzielni Spożywców, tym razem jako członek jej zarządu oraz magazynier. Działał też w powstałym 14 XI 1935 w Sosnowcu zagłębiowskim oddz. Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Ponownie aresztowany w r. 1937, został osadzony w obozie odosobnienia w Berezie Kartuskiej. Na wolność wyszedł po roku i wrócił do pracy w Robotniczej Spółdzielni Spożywców jako kierownik sklepu nr 3 przy kopalni «Hrabia Renard» w Sosnowcu. W lipcu 1938 uległ wypadkowi drogowemu, w wyniku którego przeszedł trzy operacje i do wybuchu drugiej wojny światowej przebywał w szpitalu.
W czasie okupacji niemieckiej pracował S. od r. 1941 jako robotnik torowy na kolei w Sosnowcu. Za działania, mające uchronić córkę przed wywozem na roboty do Niemiec, został (zapewne w r. 1942) skazany na osiem miesięcy pozbawienia wolności; karę odsiadywał w Sosnowcu na Radosze. Ponownie aresztowany w r. 1943 lub 1944, został osadzony w obozie policyjnym w Mysłowicach. Wolność odzyskał w styczniu 1945.
Od lutego 1945 był S. członkiem Polskiej Partii Robotniczej (PPR) w Sosnowcu i do I Konferencji Wojewódzkiej (25–26 III t.r.) wchodził w skład egzekutywy jej Komitetu Wojewódzkiego w Katowicach. W poł. lutego został przewodniczącym Okręgowej Komisji Związków Zawodowych w Sosnowcu (istniejącej do maja t.r.); podjął także działalność w Centralnym Związku Zawodowym Górników i na I Ogólnopolskim Zjeździe (18–20 III) w Katowicach został przewodniczącym jego zarządu. Opublikował artykuł O palących potrzebach górników („Trybuna Robotn.” 1945 nr 194), na temat trudnej sytuacji aprowizacyjnej na Śląsku. Na początku października był w składzie polskiej delegacji na obradach I Światowego Kongresu Związków Zawodowych w Paryżu. Na I Zjeździe Związków Zawodowych w Warszawie został w listopadzie t.r. wiceprzewodniczącym Komisji Centralnej Związków Zawodowych i członkiem jej Wydz. Wykonawczego. W grudniu był delegatem na I Zjazd PPR i został na nim zastępcą członka KC, a 29 XII wszedł w skład Krajowej Rady Narodowej. Dn. 18 II 1946 objął przewodnictwo Mieszanej Komisji Płac, której zadaniem było określenie wysokości stawek płacowych i wysokości świadczeń dla pracowników. W październiku t.r. uczestniczył w plenum KC PPR. Dn. 19 I 1947 został posłem na Sejm Ustawodawczy z Okręgu 41 (Będzin); 4 II t.r. wszedł w skład klubu poselskiego PPR. Przewodniczył (20–21 IV) obradom III Wojewódzkiej Konferencji PPR w Katowicach oraz uczestniczył w kolejnych plenach KC PPR (13–14 IV i 11 X). Dn. 10 XII wziął udział we wspólnym posiedzeniu KC PPR i Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS. W r. 1948 został przewodniczącym Wojewódzkiej Komisji Rewizyjnej Komitetu Wojewódzkiego PPR w Katowicach. Od 31 X 1948 do r. 1950 był dyrektorem Centralnego Zarządu Przemysłu Węglowego. W związku z tym przestał być 9 XI 1948 przewodniczącym Centralnego Związku Zawodowego Górników. W Komisji Centralnej Związków Zawodowych przestał pełnić 23 IX 1948 funkcję wiceprzewodniczącego, a 1 VI 1949 także członka jej Wydz. Wykonawczego. Uczestniczył w II Zjeździe PPR i Kongresie Zjednoczeniowym PPR i PPS w grudniu 1948, na którym wszedł w skład KC PZPR (funkcję tę sprawował do II Zjazdu PZPR w marcu 1954).
Od 23 XI 1950 do 30 XI 1951 był S. p.o. przewodniczącym, a następnie przewodniczącym Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej (do 30 VI 1953) oraz członkiem Komitetu Wojewódzkiego PZPR i jego egzekutywy we Wrocławiu. Takie same funkcje pełnił następnie w Koszalinie (27 VI 1953 – 15 XII 1954) i Białymstoku (15 XII 1954 – 1 XII 1956). Przemiany polityczne 1956 r. zakończyły jego karierę polityczną. Po powrocie do Sosnowca objął w kwietniu 1957 kierownictwo działu norm, płacy i pracy w kopalni «Milowice». Z końcem r. 1960 przeszedł na rentę. Był w Sosnowcu członkiem Komitetu Miejskiego PZPR oraz Miejskiej Komisji Kontroli Partyjnej, radnym Miejskiej Rady Narodowej i członkiem prezydium Rady Robotniczej przy kopalni «Milowice»; sprawował także przewodnictwa Zarządu Wojewódzkiego Związku Emerytów i Inwalidów w Katowicach oraz Społecznego Komitetu Budowy Szkół Tysiąclecia i społecznego komitetu budowy nowego gmachu Liceum im. B. Prusa przy ul. Zegadłowicza w Sosnowcu. W r. 1968 wypowiadał się o roli KPP w Zagłębiu Dąbrowskim w referacie O prawdziwy obraz KPP („Ruch Komunistyczny w Polsce 1918–1968. Materiały z sesji naukowej poświęconej 50-leciu ruchu komunistycznego na terenie obecnego województwa katowickiego. Katowice 29–30 XI 1968”, red. H. Rechowicz, Kat. 1969). W l. sześćdziesiątych spisał wspomnienia z pobytu w obozie w Berezie Kartuskiej (mszp. w AAN). Zmarł 20 VI 1979 w Sosnowcu, został pochowany na cmentarzu paraf. przy Katedrze Wniebowzięcia NMP przy ul. Mireckiego-Smutnej (kw. 1/216). Był odznaczony m.in. Orderem Sztandaru Pracy I kl. oraz Krzyżami Oficerskim (dwukrotnie) i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
W małżeństwie z Anielą Natalią z domu Mikuła (zm. 1982) miał S. córkę.
Mołdawa T., Ludzie władzy 1944–1991, W. 1991; – Gołębiowski J., Pierwsze lata władzy ludowej w województwie śląsko-dąbrowskim 1945–1946, Kat. 1965; Jaros J., „Salamandra” – pamięci kolegów górników, „Przegl. Górn.” T. 42: 1986 nr 11–12 s. 400–1; Molenda A., Czerwona Spółdzielnia. Robotnicza Spółdzielnia Spożywców Zagłębia Dąbrowskiego w latach 1919–1939, W. 1975 s. 122, 161; Polski ruch zawodowy w województwie śląskim w latach 1922–1939. Oblicze polityczne, Kat. 2006; Rechowicz H., Historia ruchu robotniczego w Zagłębiu Dąbrowskim, Kat. 1981 s. 268, 275; tenże, Polska Partia Robotnicza na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim, Kat. 1978; Sosnowiec. Zarys rozwoju miasta, Red. H. Rechowicz, W.–Kr. 1977 s. 103, 107, 456; Tomasiewicz J., Ugrupowania polityczne i organizacje społeczne w województwie śląsko-dąbrowskim, w: Rok 1945 w województwie śląsko-dąbrowskim, Red. J. Topola, Kat. 2004 s. 69, 126; – Archiwum Ruchu Robotniczego, W. 1982–8 VII, IX–XI; Protokoły posiedzeń Biura Politycznego KC PPR 1947–1948, Oprac. A. Kochański, w: Dokumenty do dziejów PRL, W. 2002 z. 15; Protokoły posiedzeń Sekretariatu KC PPR 1945–1946, Oprac. tenże, w: tamże, W. 2001 z. 14; Wspomnienia działaczy związkowych. 1906–1949, Red. S. Kalabiński i in., W. 1971; toż 1944–1972, Red. M. Korniluk, W. 1974; – „Trybuna Robotn.” 1974 nr 82; „Z pola walki” T. 12: 1969 nr 2 s. 245; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1979: „Kwart. Hist. Ruchu Zawodowego” nr 3/71 s. 105–6 (I. Kustra-Marczak), „Trybuna Ludu” nr 144, „Trybuna Robotn.” nr 138, „Życie Warszawy” nr 146; – AAN: Zbiór 1582 akt działaczy ruchu robotn. (teczka osobowa S-ego, sygn. 12 738); USC w Sosnowcu: Akt zgonu S-ego; – Informacje z cmentarza paraf. przy Katedrze Wniebowzięcia NMP w Sosnowcu.
Zygmunt Woźniczka